تذهیب

هنر تذهیب یکی از هنرهای زیبا و پرطرفدار در تاریخ هنر اسلامی است که به ویژه در دوران‌های مختلف از قرون وسطی تا دوران‌های اسلامی متأخر اهمیت زیادی داشته است. این هنر عمدتاً در تزئین کتب مذهبی، قرآن‌ها، و نسخ خطی کاربرد داشته است. تذهیب در لغت به معنای “زراندود” یا “طلاکاری” کردن است و از واژه ی عربی (ذَهَب) به معنای طلا مشتق شده است و به تکنیکی گفته می‌شود که در آن، هنرآفرین از رنگ‌های طلا یا مواد مشابه برای تزئین کتاب‌ها، تابلوها، دیوارها، سطوح چوبی، ظروف و سایر اشیاء استفاده می‌کند. تذهیب در ابتدا در دوره‌های پیش از اسلام نیز در مصر باستان و فرهنگ‌های دیگر قابل مشاهده بود، اما پس از اسلام، این هنر به طرز چشمگیری توسعه یافت. در دوران ساسانیان و حتی پیش از اسلام، هنرهای تزئینی مشابه به تذهیب وجود داشت، اما شکل و سبک منحصر به فرد تذهیب اسلامی بیشتر در دوران خلافت عباسیان در بغداد و به ویژه در دوره سلجوقیان و تیموریان تکامل یافت. در بسیاری از نسخه‌های قرآن، صفحات ابتدایی یا آیات خاصی با هنر تذهیب تزئین می‌شد تا اهمیت ویژه آن آیات را نشان دهند و همچنین ظاهر زیبایی به قرآن بدهند. به طور معمول، تذهیب در اطراف حروف و آیات به کار می‌رفت و گاهی از خطوط طلایی و نقوش پیچیده برای تزئین فضای خالی استفاده می‌شد. طرح‌های تذهیب به طور معمول از اشکال هندسی و عناصر طبیعت مانند گل‌ها، برگ‌ها، و پیچک‌ها استفاده می‌کنند. در هنر تذهیب، هنر نقاشی و خوشنویسی معمولاً با هم ترکیب می‌شوند و امروزه تذهیب حتی بصورت نقش های مستقل در نگاره های متنوع نیز اجرا می شود.